Reyðarfjarðarlína ekki fjárheld
Reyðarfjarðarlína, sauðfjárveikivarnagirðing sem skilur að Austfjarðahólf og Suðurfjarðahólf, er ekki fjárheld. Illa hefur gengið að fá fé til viðhalds undanfarin ár. Átak var gert í að laga girðinguna i sumar en enn er nokkurt verk óunnið.„Það hefur gengið herfilega að fá fé til viðhalds girðinga undanfarin ár. Það var fyrst núna í vor sem eitthvað almennilegt kom. Girðingin lá í raun orðið niðri og kindurnar gátu ýmist gengið yfir hana eða framhjá,“ segir Freyr Ævarsson, verkefnastjóri umhverfismála hjá Múlaþingi.
Samkvæmt reglugerð liggur línan úr Reyðarfirði upp með þjóðvegi og upp í Áreyjatind, þaðan yfir í Sandfell í Skriðdal og þaðan niður í Gilsá og Grímsá. Að norðanverðu heldur hún áfram upp á Hallormsstaðarháls og tengist þar öðrum girðingum sem mynda heild yfir að Jökulsá í Fljótsdal.
Hótuðu að rukka ríkið fyrir að fjarlægja girðinguna
Lögum samkvæmt er það ríkissjóður sem greiðir kostnað við viðhald aðalvarnarlína sauðfjárveikivarna og er Reyðarfjarðarlína meðal þeirra. Atvinnu- og nýsköpunarráðuneytið veitti fé til viðhalds girðingarinnar í vor eftir þrýsting frá bæjarstjórnum Fljótsdalshéraðs og Fjarðabyggðar.
Í bókun bæjarstjórnar Fljótsdalshéraðs segir að hlutar girðingarinnar hafi verið orðnir hættulegir búfé, villtum dýrum og fé auk þess sem sóttvarnagildi hennar sé ekkert orðið. Hótaði sveitarfélagið að láta fjarlægja girðinguna á kostnað ríkisins ef ekki yrði brugðist við.
Úrbætur en enn kaflar eftir
Þorsteinn Bergsson, dýraeftirlitsmaður hjá Matvælastofnun á Austurlandi, segir að talsverður árangur hafi náðst í sumar. „Reyðarfjarðarlínan var orðin meira og minna í lamasessi. Það var gert við sex km kafla frá Reyðarfjarðarbotni að Fagradalsá. Girðingin var líka illa farin uppi á Hallormsstaðarhálsi en er orðin betri núna. Það var mjög til bóta að þessir kaflar voru lagaðir,“ segir hann.
Enn eru þó eftir gloppur í girðingunni, einkum í landi Áreyja í Reyðarfirði. Þorsteinn segir að girðingin hafi farið niður í skriðuföllum en ekki verið endurreist árum saman. Þar hafa ekki náðst samningar við landeiganda um legu girðingarinnar, sem eins og er skiptir í raun jörðinni í tvennt.
„Við erum að skoða hvort hægt sé að velja annað girðingarstæði. Girðingin er ekki til neins ef ekki tekst að loka henni þarna því þarna verður blöndun á fé. Ég er er bjartsýnn á að það gangi næsta sumar, að því gefnu að við náum samningum,“ segir Þorsteinn.
Annar kafli sem þarf að skoða er úr Sandfelli og niður með Gilsá. Litið hefur verið svo á að áin sé fjárheld en Þorsteinn segir vart svo vera. „Við viljum girða nýjan tveggja kílómetra kafla ofan úr fjalli og niður á þjóðveg. Það var ekki farið í þennan kafla í sumar enda nokkuð mikil framkvæmd en landeigendur eru jákvæðir.“
Aðrar línur eystra í lagi
Matvælastofnun hefur eftirlit með varnargirðingunum og gerir tillögur til ráðuneytisins um hvar viðhalds sé þörf. Úttekt var gerð á Reyðarfjarðarlínunni fyrir tveimur árum sem setti aukinn þrýsting á aðgerðir. Þorsteinn tekur undir með Frey að ónógu fé hafi verið veitt til viðhalds undanfarin ár og vart verið ráðist í nema það allra nauðsynlegasta eða átak í ákveðnum girðingum.
Þorsteinn segir að minni útbreiðsla sauðfjárpesta eins og riðu gæti hafa orðið til þess að slakað hafi verið á, en Reyðarfjarðarlínan skipti máli því enn séu í gildi takmarkanir vegna riðu í Suðurfjarðahólfinu. Athyglin beinist nú að varnarlínunum á ný vegna riðutilfella í Skagafirði. Þorsteinn segist almennt telja ástand annarra varnargirðinga eystra viðunandi.
Héraðshólf er á milli Jökulsár í Fljótsdal og Jökulsár á Dal. Árnar eru ekki lengur fjárheldar eftir tilkomu Kárahnjúkavirkjunar en þar sjá verktakar á vegum Landsvirkjunar um viðhald varnargirðinga sem þurfti að koma upp og segir Þorsteinn þá almennt hafa staðið sig ágætlega. Jökulsá á Fjöllum markar síðan næstu mörk í norðri, utan um Norðausturhólf.
Í suðri marka Hamarsdalur og Hamarsá mörk Suðurfjarðahólfs og Suðausturhólfs. „Hamarsánni er ætlað að halda inn undir jökul. Það er engin girðing inni á öræfunum en ég hef ekki heyrt af verulegum vandamálum með þessa línu.“
